Zestaw rozpoznania chemicznego PChR-46

Zestaw rozpoznania chemicznego, to przyrząd służący do badania skażenia chemicznego: BŚT - bojowymi środkami trującymi, czyli po prostu gazami bojowymi. Urządzenie pozwala określić czy dany obszar został skażony, jaką substancją oraz jak silne jest skażenie.

 

 

Najpopularniejszym zestawem rozpoznania chemicznego w Polsce był, i jest nadal PCHR-54M, używany zresztą także w innych armiach Układu Warszawskiego, np. w Czechosłowacji czy NRD.

 

 

Posiadany przeze mnie zestaw bardzo przypomina PCHR-54M, jednak po bliższych oględzinach okazuje się, że istnieją pewne istotne różnice. Jest to jego starsza wersja, PCHR-46. Zestaw będący częścią mojej kolekcji jest zachowany w całkiem niezłym stanie, na pewno był jednak używany. Część fiolek jest zużyta, a jedną fiolkę pozostawiono napoczętą, najprawdopodobniej w celach demonstracyjnych. Wszystkie fiolki są jednak dawno przeterminowane.

 

 

Cały zestaw mieści się w metalowej skrzynce, z paskiem na ramię oraz paskiem biodrowym. W skład zestawu wchodzą: pompka z wbudowaną latarką, koszyczek na fiolki, komplet filtrów i kapturków ochronnych, łopatka do pobierania próbek, 2 słoiczki z odczynnikami, żółta taśma oraz fiolki pozwalające na wykrycie skażeń.

 

 

Rozpoznawanie skażeń przy pomocy zestawu wygląda następująco: należy w koszyczku umieścić filtr oraz kapturek ochronny. Następnie trzeba wybrać fiolkę, w zależności jaki gaz chcemy wykryć. Niestety istnieje możliwość sprawdzenia na raz tylko jednego środka. W PCHR-54M można jednorazowo wykonać test na obecność aż 4 różnych BŚT. Zależnie od fiolki, zgodnie z załączoną do niej instrukcją odłamujemy końcówki, lub tłuczemy mniejszą fiolkę w środku. Umieszczamy fiolkę w koszyczku a całość montujemy do pompki. Następnie pompujemy w zależności od wybranej fiolki, zazwyczaj kilkadziesiąt razy. Jeżeli płyn w fiolce odbarwił się, znaczy to, że wykryto obecność danego gazu.

 

 

Zestaw wyciągnięty z pudełka. Słoiczki na odczynniki jak widać są puste.

 

 Największy element zestawu: pompka.

 Latarka wbudowana w pompkę.

 

Koszyczek na fiolkę z przygotowanym filtrem oraz kapturkiem ochronnym.

 

 

Koszyczek z założonym filtrem i kapturkiem, wraz z fiolką zamontowany na pompce.

 

 Koperty zawierające filtry.

 Kapturki ochronne z cienkiego tworzywa.

 

Papierowe kasetki zawierające fiolki do badania obecności gazu. W zestawie jest 9 kasetek, w każdej z nich miejsce na 10 fiolek. Fiolki oznaczone jednym żółtym paskiem służą do wykrywania Iperytu. Najprawdopodobniej chodzi o najpopularniejszy Iperyt Siarkowy. Data umieszczona na kasetce informuje nas, że fiolki wyprodukowano w lutym 1977 w "Fabryce NR.200". Mamy też instrukcję pozwalającą na ocenę skażenia w zależności od stopnia odbarwienia roztworu w fiolce. Z tyłu znajduje się data przydatności do użycia: luty 1984.

 

 

W zestawie mamy też drugą kasetkę z fiolkami do wykrywania Iperytu. Ta jest jednak znacznie starsza, data wskazuje na luty 1956.

 

 

Kasetka oznaczona dwoma żółtymi paskami służy do wykrywania Iperytu Azotowego, czyli drugiego najpopularniejszego środka z grupy Iperytów. Data produkcji na opakowaniu: marzec 1956.

 

 

Kasetka oznaczona białym paskiem pozwala wykryć aż dwa gazy: chloroacetofenon oraz cyjanek bromobenzylu. Data produkcji: marzec 1956.

 

 

Kasetka z dwoma białymi paskami zawiera fiolki umożliwiające wykrycie Adamsytu. Data produkcji: luty 1956.

 

 

Fiolki oznaczone czerwonym paskiem służą do wykrywania Sarinu. Kasetka jest kompletna, oraz wyraźnie nowsza od poprzednich. Data produkcji: luty 1977. Z tyłu data przydatności do użycia: luty 1980.

 

 

W kasetce oznaczonej dwoma czerwonymi paskami została tylko jedna fiolka. Służy do wykrywania Kwasu Pruskiego (roztworu cyjanowodoru, dziś znanego lepiej pod nazwą "Cyklon B"). Data produkcji: marzec 1956.

 

 

Kasetka oznaczona zielonym paskiem zawiera fiolki pozwalające wykryć Fosgen i Dwufosgen. Ocenia się, że aż 80% ofiar gazów bojowych I Wojny Światowej to właśnie ofiary Fosgenu. Data produkcji: luty 1956.

 

 

Kasetka oznaczona dwoma zielonymi paskami zawiera fiolki pozwalające wykryć dwa gazy: fosgenoksym (oksym fosgenu) oraz "chlorowcocjan" (prawdopodobnie chodzi o chlorocyjan). Data produkcji: luty 1956.

 

 

Kolejne trzy zdjęcia pochodzą ze zbiorów NAC i prezentują zestaw w użyciu podczas ćwiczeń wojskowych w latach 50-tych XX w. Zdjęcia najprawdopodobniej wykonano jako poglądowe, w celach szkoleniowych. Na pierwszym zdjęciu zestaw rozłożony w celu prezentacji.

 

 

Na kolejnych dwóch zdjęciach zestaw w użyciu, podczas wykonywania pomiaru. Na ostatnim zdjęciu drugi z żołnierzy oznacza teren skażony przy pomocy chorągiewek, opisywanych przeze mnie tutaj: [link].