Strefa Wykluczenia wokół Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej

Strefa Wykluczenia wokół Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej, zwana po prosty Strefą Czarnobylską (ukr. Чорнобильська зона), to obszar zamknięty wokół CzAES, po awarii z 1986 roku. Odwiedziłem "Zonę" podczas mojej wycieczki na Ukrainę. W październiku 2017 roku spełniłem swoje marzenie i przekroczyłem granicę strefy.

Strefa dzieli się na dwa obszary, strefę zewnętrzną - 30 kilometrową (kolor żółty), oraz wewnętrzną - 10 kilometrową (kolor czerwony). W większej strefie znajduje się większość wsi i mniejszych miejscowości a także miasto Czarnobyl. Natomiast w mniejszej strefie wewnętrznej, leży miasto Prypeć oraz Czarnobylska Elektrownia Atomowa.

Strefy te, jak widać, nie pokrywają dokładnie terenu w promieniu 10 czy 30 kilometrów wokół elektrowni. Wynika to z faktu, że skażenie radioaktywne nie pokryło idealnie obszaru o danej powierzchni, ale osiadało punktowo. Z tego powodu niektóre obszary znajdujące się bliżej elektrowni zostały skażone w mniejszym stopniu niż obszary położone dalej od miejsca awarii. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów promieniowania wyznaczono więc strefę w obecnym kształcie.

By dostać się do strefy należy przejść przez posterunek milicji, na którym odbywa się kontrola paszportowa. Fotografowanie posterunków i funkcjonariuszy pełniących tam służbę, jest zabronione.

By wjechać do wewnętrznej, 10-cio kilometrowej strefy należy także przekroczyć posterunek, jednak już bez kontroli paszportowej. Przy wyjeździe zarówno ze strefy wewnętrznej jak i zewnętrznej, przechodzi się kontrole dozymetryczną. Zarówno pojazd, jak i wszystkie wyjeżdżające osoby są badane dozymetrem. Kontrola dozymetryczna wygląda ciekawie, gdyż odbywa się w specjalnych bramkach.

(Bramka kontroli dozymetrycznej na posterunku przy wyjeździe ze strefy wewnętrznej)

W strefie pracuje na co dzień ponad 2000 osób, w większości na terenie miasta Czarnobyl. Są to policjanci pilnujący strefy, urzędnicy administracji oraz pracownicy elektrowni.

(Skład znaków ostrzegających przed promieniowaniem)

(Tabliczka zabraniająca wejścia na dany obszar w strefie)

Skażenie w strefie to ciekawy temat. W większości strefy promieniowanie jest właściwie takie jak w Polsce, miejscami nieznacznie wyższe. Dopiero w strefie wewnętrznej promieniowanie jest znacząco wyższe, na wielu obszarach tło wynosi powyżej 1μSv.

(Promieniowanie pod Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie, dla porównania)

(Promieniowanie przy Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej, jak widać jest ponad czterokrotnie wyższe, niż w Warszawie)

Przy temacie promieniowania warto zwrócić uwagę na "Czerwony Las" (ukr. Рудий ліс), czyli prawdopodobnie najbardziej skażony obszar na terenie Strefy Czarnobylskiej. Po katastrofie w roku 1986 duża część skażonego pyłu radioaktywnego osiadła w lesie nieopodal Prypeci. Igły sosen pod wpływem promieniowania podobno zmieniły kolor z zielonego na rudobrązowy, stąd nazwa "Czerwony Las".

Wejście do Lasu jest zabronione, jednak nawet w jego otoczeniu promieniowanie jest dość wysokie. Pamiętam sytuację, gdy jadąc busem w stronę Prypeci, przejechaliśmy koło Czerwonego Lasu i wszystkim nagle odezwały się alarmy w dozymetrach, choć próg alarmu ustawiliśmy na 4μSv.

(Tabliczki ostrzegające przed promieniowaniem w Czerwonym Lesie)

(Promieniowanie w okolicy Czerwonego Lasu dochodzi do 6μSv)

W strefie na stałe mieszka około 130 osób, tzw. samosielców. Są to ludzie którzy zostali ewakuowani lub wysiedleni po awarii w roku 1986, ale potem postanowili wrócić. Około połowa z nich mieszka w mieście Czarnobyl, reszta w wioskach w zewnętrznej strefie. Podczas wycieczki do Zony udało nam się odwiedzić jedną rodzinę samosielców, która wróciła do swego domu 7 miesięcy po katastrofie. Zamieszkują oni niewielką wieś niedaleko granicy z Białorusią. Razem z nimi mieszka tam około 15 innych samosielców.

Strefa Czarnobylska znajduje się na północy Ukrainy. Podczas budowy Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej wybrano taką lokalizację, ponieważ teren ten był słabo zaludniony. Na obszarze tym zamiast czarnoziemów występują gleby piaszczyste, tak więc budowa elektrowni atomowej była sposobem na poprawienie ekonomii rejonu Czarnobyla. Pomimo słabego zaludnienia strefy, oraz faktu, że w dużej części pokrywa ją las, właściwie z każdego miejsca widać ślady działalności człowieka. Opuszczone budynki, sterty betonowego gruzu lub złomu, obecne są właściwie wszędzie w strefie. Trudno stwierdzić, czy powstały podczas akcji likwidacji skutków awarii z 1986 roku, czy leżały tam już wcześniej.

(Wrak pojazdu ZIŁ 133, porzucony gdzieś w strefie)

Więcej wpisów z wrażeniami, z mojej wycieczki do strefy opublikuję wkrótce.