Jakiś czas temu pisałem na blogu o okolicznościowym medalu OC, wydanym na 30-to lecie tej formacji. Wpis można przeczytać tutaj: [link]. Dziś chciałbym przedstawić kolejny, podobny medal.
Na awersie widzimy kontur polski, z literami OC w środku. Wokół zaś napis "POLSKA * RZECZPOSPOLITA * LUDOWA".
Rewers medalu wygląda analogicznie jak rewers odznaczenia "Za zasługi dla Obrony Cywilnej PRL". Mamy tu motto formacji "Obrona Cywilna - chroni, pomaga, ratuje".
Ciężko powiedzieć z jakiej okazji mógł powstać medal. Autorami projektu są Emilia Nóżko-Paprocka oraz Eryk Plewko. Średnica medalu wynosi 70 mm. Wykonała go ze srebrzonego tombaku Mennica Państwowa w roku 1977. Nakład wyniósł 100 egzemplarzy.
W czasach zimnej wojny zagrożenie atakiem bronią jądrową, rodziło konieczność zabezpieczenia ludności przed skutkami jej użycia. Starano się więc zapewnić cywilom indywidualne środki ochronne, jednak maski przeciwgazowe były stosunkowo drogie. Zwłaszcza, gdy trzeba by wyprodukować ich miliony sztuk dla całego społeczeństwa, a potem wszystkie te maski gdzieś składować, konserwować i dbać, by zawsze wyposażone były w sprawne filtry. Byłoby to przedsięwzięcie trudne logistycznie i bardzo kosztowne. Tak więc choć starano się zapewnić przynajmniej części ludności dostęp do masek przeciwgazowych, poszukiwano także tańszych alternatyw. Nie wszędzie bowiem, profesjonalne maski przeciwgazowe były niezbędne. W rejonach bardziej oddalonych od epicentrum wybuchu jądrowego, głównym czynnikiem szkodliwym był opadający pył radioaktywny. Dla zapewnienia przed nim ochrony wystarczyłyby prowizoryczne, wykonane z tkaniny maski przeciwpyłowe.
W ZSRR opracowane maskę PTM-1, którą każdy mógł wykonać samodzielnie. Poświęcono tej masce osobną serię plansz Obrony Cywilnej ZSRR, które zawierały dokładną instrukcje, krok po kroku, jak ową maskę wykonać. Wspomniane plansze za jakiś czas z pewnością także pojawią się na blogu. Jednak wzmianki o możliwości wykonania podobnych masek pojawiały się także w Polsce. Wspomina o tym chociażby Informator Obrony Cywilnej z roku 1988. Wpis poświęcony tej publikacji można przeczytać tutaj: [link].
(Informator
OC z roku 1988 przedstawiający indywidualne środki ochrony dróg oddechowych, między innymi maskę przypominającą radziecką PTM-1 )
Ponieważ maski wykonywane były indywidualnie, poszczególne egzemplarze różnią się od siebie. Posiadane przeze mnie maska, w swej konstrukcji także odbiega od radzieckiego pierwowzoru. Wykonana jest z białej tkaniny, na głowie trzyma się dzięki elastycznej gumce. Okulary wykonane są z plastiku.
Na koniec ciekawostka, zdjęcie szkolnej drużyny medyczno-sanitarnej Polskiego Czerwonego Krzyża z Bielska, z roku 1976. Większość nosi maski OM-14, jednak osoba skrajnie po prawej ma ubraną maskę materiałową.
Rentgenometr DP-63-A (ros. ДП-63-А) to produkowane w ZSRR urządzenie służące do pomiaru promieniowania.
Urządzenie produkowane było dość krótko, w latach 1960-66. Zestaw składa się z urządzenia pomiarowego w futerale na pasek, oraz instrukcji.
Sam miernik wykonany jest z bakelitu, natomiast futerał wykonano z materiału skóropodobnego. Zasilanie stanowią dwie nietypowe radzieckie baterie KB-1 o napięciu 3V. Przy odrobienie starań można w ich gniazdo dopasować zwykłe paluszki. Jednak sam miernik nie nadaje się raczej do prowadzenia pomiarów w domowych warunkach, ze względu na zakres - od 0,1 R/h do 50 R/h. Jest to charakterystyczna cecha urządzeń z tamtych czasów, budowane były one bowiem na wypadek wojny jądrowej, podczas której ewentualne wartości promieniowania byłyby dużo większe.
Miernik DP-63-A jest urządzeniem raczej rzadko spotykanym. Jego największym atutem, dla kolekcjonerów dziś, jest skala pokryta farbą radową. Wartość promieniowania Gamm zmierzona Polaronem wyniosła około 25 μSv/h. Z jednej strony całkiem sporo jak na domowe źródło promieniowania, z drugiej jednak strony zbyt mało, by zakłócić pracę samego DP-63-A. Nie należy się też martwić o zdrowie, nie jest to ilość, jaka przy normalnym użytkowaniu mogłaby wpłynąć na organizm człowieka. Jednak znamiennym jest fakt, że urządzenie służące do pomiaru promieniowania, samo jest też jego źródłem.
Za sam pomiar radiacji odpowiadają zaś dwie tuby - SI-10BG, która odpowiada za pomiar w zakresie 01, do 1,5 R/h, oraz SI-11BG, która pozwala mierzyć wartości w zakresie 1,5 do 50 R/h.
Na koniec dwie radzieckie plansze przedstawiające zagadnienia obsługi rentgenometru DP-63-A.
